آزنیک گزارش می‌دهد؛

رفتار والدین و تاثیر آن بر کودکان

تحقيقات نشان داده‌است هر فرد در10 سال اول عمرش به طور متوسط 148 هزار پيام منفي دريافت مي‌كند. يكي از بزرگترين آسيب‌هاي اين الگو رفتاری مخرب و پيام‌هاي منفي، ايجاد تصوير منفي در کودکی توسط والدین است. در ادامه گزارش به جزییات بیشتر در اینباره می‌پردازیم.

به گزارش پایگاه تحلیلی خبری آزنیک، بی اف اسکینر، نویسنده، روانشناس و از بزرگ‌ترین رفتارگرایان معاصر معتقد بود انسان‌ها به طور ذاتی نسبت به کسی که آن‌ها را تشویق می‌کند با مهربانی رفتار می‌کنند و نسبت به کسانی که با آن‌ها با خصم رفتار می‌کنند، پرخاشگر می‌شوند. افلاطون نیز معتقد بود انسان از کودکی پرورش می‌یابد و نیاز به تربیت دارد و بی‌شک تنبیه باعث بیداری و هدایت می‌شود و آن را وسیله‌ای جهت تربیت می‌دانست. این در حالی است که نظریه پردازانی همچون ژاک روسو نیز نظرات و اظهاراتی در خصوص تربیت مناسب و صحیح کودک و اثرات تنبیه و تشویق داشته اند. در‌این‌باره می‌توان گفت تنبیه آخرین راه برای تربیت کودک بوده و بهتر است به عنوان گزینه نهایی مورد استفاده قرار گیرد.

لذا تحقيقات نشان داده‌است هر فرد در10 سال اول عمرش به طور متوسط 148 هزار پيام منفي دريافت مي‌كند. يكي از بزرگترين آسيب‌هاي اين الگو رفتاری مخرب و پيام‌هاي منفي ايجاد تصوير منفي است. يكي از آثار مخرب تصوير منفي در فرد از بين رفتن اعتماد به نفس است که زمينه‌ساز مشکلات فراواني در آينده خواهد شد. در حقيقت، اين الگو رفتاری، تيشه‌هايي بر ريشه‌هاي اعتماد به نفس پاييني دارد كه قادر به حل مسائل و مشکلات خود نخواهد بود، چنين شخصي ممکن است براي تسکين دردها و فراموشي آنها به مواد مخدر و … روي آورد.

اما آنچه مهم است اين است که اين گروه و همچنين والديني که از روش‌هاي سنتي تربيتي استفاده مي‌كنند، فکر مي‌كنند تربيت آنها صحيح است و اگر فرزندان آنها رفتار نادرستي انجام مي‌دهند، مقصر و مشکل اصلي خود آنها هستند. اما روان‌شناسان معتقدند، براي رفع مشکلات رفتارهاي فرزندان باید الگو رفتاری والدين را تغییر داد.

رفتار کودک در مقابل برخورد اشتباه والدین

کودکی که با رفتار یا حرف اشتباه از طرف والدین روبرو شود، در بیشتر مواقع واکنش‌های زیر را از خود نشان می‌دهد:

رفتار اشتباه والد را الگو برداری کرده و عینا تکرار می‌کند.

بعضی از کودکان انقدر تحت فشار قرار می‌گیرند که رفتاری دقیقا معکوس رفتار والد را از خود نشان می‌دهند. در این حالت نتیجه‌ی رفتار برای کودک اهمیتی ندارد و تنها می‌خواهد متفاوت از والد عمل کند.

بعضی دیگر از کودکان هم رفتار والد خود را به شدت تفسیر کرده و تلاش می‌کنند تا بهترین قسمت آن را جدا کرده و آن را تکرار کنند. البته شاید اینطور به نظر برسد که این کودک بهترین رفتار را اتخاذ کرده و بسیار عاقلانه رفتار کرده است. اما باید دانست که این عملکرد کودک را بیش‌از حد به فکر فرو می‌برد و باعث اضطراب، وسواس فکری و نوشخوار ذهنی زیاد در کودک خواهد شد.

این الگوی برخورد در بزرگسالیِ همین کودک خود را به شکل یک والد پر توقع و کنترلگر مثل نمونه‌ی زیر نشان خواهد داد:

“مادرم میخواست من دکتر بشوم، حتما این بهترین کاری بوده که می‌توانستم بکنم. حالا که من دکتر نشدم و احساس شکست خوردگی دارم؛ پس پسرم حتما باید دکتر شود تا موفق باشد.”

اما کدام برخوردهای والدین هستند که شخصیت کودک را به شکل منفی تحت تاثیر قرار  میدهند؟

آسیب‌رسان‌ترین رفتار والدین با کودک

والد سرکوب‌گر

اگر در خانواده یک والد سرکوبگر و خودرای وجود داشته‌باشد، فرزندان شخصیتی خجالتی، بی‌اعتماد به‌نفس، ترسو و تاثیرپذیر پیدا خواهند کرد.

والد ساده لوح یا زیادی بردبار

اساس خانواده‌های این‌چنینی، کودک محوری است. هرچند تصور می‌شود که باور کردن و اهمیت دادن به نظرات و خواسته کودک خوب است؛ اما باید دانست که همیشه اینگونه نیست. زیرا کودکانی که در چنین خانواده هایی بزرگ می شوند؛ در آینده ممکن است خودخواه، ازخود راضی و بیش از حد مستبد باشند.

حمایت افراطی والدین

در فضایی که رفتارهای کودک به شکل لحظه‌ای تحت کنترل والدین باشد و کودک در رفتار و تصمیمات خود به اندازه کافی آزاد نباشد؛ رشد کودک محدود می‌شود. حاصل این نگرش والدین کودکی بی‌اعتماد بنفس، ناتوان در تصمیم‌گیری و وابسته به دیگران خواهد بود. کودکی که در چنین بستری رشد کند، در آینده و به خصوص در فرایند ازدواج و زندگی مشترک خود، نیاز به فردی خواهد داشت که همواره او را کنترل کند و به عروسکی کوکی بدل خواهد شد.

دمدمی مزاجی و بی ثباتی در رفتار والدین

خانواده‌ای با یک یا دو والد دمدمی مزاج، خانواده‌ای لحظه‌ای خواهد بود. رفتار والد دراین خانواده به شکل لحظه‌ای تغییر خواهد کرد و کودک به دلیل سرعت بالای تغییرات، هرگز متوجه اشتباه خود و دلیل رفتار خوب یا بد والد نخواهد شد. و این مسئله موجب ایجاد شخصیت ناسازگار و نابلد در کودک خواهد بود.

والد همیشه مخالف

این نوع والدین همیشه و به تمام نیازها و خواسته‌های کودک نه می‌گویند. این نگرش برای کودک کاملاً منفی است. زیرا این والد صرف نظر از اینکه با چه ایده‌ای روبرو شود، آن را رد می کند. کودکان این خانواده به خود اعتماد ندارند و نمی‌توانند به افراد دیگر نیز اعتماد کنند.

نگرش مادر/پدر کمال گرا

این نوع خانواده‌ها می‌خواهند برآورده شدن آرزوهای برآورده نشده‌ی خود را در کودک ببینند. این رفتار بسیار ناسالم است. چون این کودکان همیشه مرکز توجه، هزینه، عشق و … هستند؛ در روابط آینده‌ی خود هم همین مقدار از عشق و توجه و تلاش برای رسیدن به بهترین‌ها را از دیگران خواهند خواست.

نگرش تبعیض آمیز والدین

تبعیض مستقیم توسط مادر/ پدر یا هر دو، تاثیر بسیار منفی روی کودکان دارد. در صورتی که در خانه دو کودک وجود داشته‌ باشد که بین آن‌ها تفاوتی قائل شوید، این موضوع روی هر دو کودک تاثیر منفی خواهد داشت. یعنی بر یکی اثر مثبت و بر دیگری اثر منفی ندارد! کودکی که به او کمتر توجه شده، ممکن است نسبت به خواهر و برادر خود احساسات خصمانه داشته باشد و کودکی که تمام توجه‌ها روی اوست؛ دچار خودشیفتگی خواهد شد.

گفتار ناصحیح والدین

همینطور که می‌دانید، ارتباط کلامی موثرترین نوع ارتباط است. به دلیل وجود پیوند قوی و موثر بین کودک و والدین، کلام والدین تاثیر زیادی بر شخصیت کودک خواهد داشت. والدینی که با یکدیگر، دیگران و کودک به درستی صحبت نمی‌کنند؛ کودکانی ناسازگار و طرد شده پرورش میدهند.