در گفت‌و‌گو با آزنیک، مطرح شد؛

به حق کودکان بر محیط زیست سالم احترام بگذاریم!

مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه حقوق بین‌الملل کودکان، بیان کرد: کودکانی که در این کره‌ي خاکی زندگی می‌کنند نیازمند توجه فوری به مساله‌ي محیط زیست و تغییرات آب و هوایی هستند. کودکان می‌بایست در این عصر تکنولوژی از حداکثر حقوق بنیادین خود برخوردار باشند و این مهم ممکن می‌شود مگر با اجرای تعهدات بین‌المللی دولت‌ها در حوزه‌ي محیط زیست، حوزه‌ای که آسیب‌های آن می‌تواند نسل‌های متعددی را تحت تاثیر قرار دهد و زندگی را برای آنها دشوار سازد.

 محمدمهدی سیدناصری، مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه حقوق بین‌الملل کودکان در گفت‌وگو با آزنیک، اظهار کرد: امروزه تخریب محیط زیست، تهدیدی بزرگ برای حقوق اساسی کودکان به شمار می‌اید. لذا در هر برنامه و سیاست‌گذاری مرتبط با حوزه‌ي محیط زیست، می‌بایست حقوق کودکان به طور خاص مورد توجه قرار گیرد، چرا ‌که تضمین حقوق کودکان، منوط به تلاش‌های سازنده، مفید و لازم ما برای حفاظت از محیط زیست است.

به گفته‌وی، حق برخورداری از منافع عالیه، حق حیات، بقا و رشد، حق شنیده شدن، حق آزادی بیان و تشکیل تجمعات مسالمت‌آمیز، حق دسترسی به اطلاعات... تغییر اقلیم، که به تغییرات طولانی‌مدت در الگوهای هواشناسی اشاره دارد، بخشی از حقوق بنیادینی کودکان است که ارتباط تنگاتنگی با محیط زیست دارد و امروزه به یکی از مهم‌ترین مسائل جهانی تبدیل شده است.

محمدمهدی سیدناصری، ادامه داد: این پدیده، که به طور عمده تحت تأثیر فعالیت‌های بشری قرار دارد، تأثیرات گسترده‌ای بر محیط زیست، سلامت عمومی و اقتصاد جهانی دارد. از طرفی، تغییر اقلیم به تغییرات طولانی‌مدت در دما، بارش، باد و سایر عناصر آب و هوایی اطلاق می‌شود. این تغییرات می‌توانند ناشی از فرآیندهای طبیعی مانند فعالیت‌های آتشفشانی یا تغییرات در تابش خورشیدی باشند، اما در دهه‌های اخیر، فعالیت‌های بشری نظیر سوزاندن سوخت‌های فسیلی و تخریب جنگل‌ها، نقش عمده‌ای در این تغییرات داشته‌اند. لذا اصلی‌ترین عامل تغییر اقلیم، افزایش گازهای گلخانه‌ای مانند دی‌اکسید کربن، متان و اکسید نیتروژن در جو زمین است. این گازها باعث گرم شدن کره‌ي زمین می‌شوند، زیرا تابش خورشیدی را جذب کرده و مانع از بازتابش آن به فضا می‌شوند.

به گفته او، امروزه خطر بزرگي كه بشر از ناحيه مشكلات زيست محيطي احساس مي­كند، نه تنها آرامش و امنيت زندگي او را برهم زده، بلكه موجوديت او را هم در معرض تهديد و خطر قرار داده است. بنابراين، در كنار مشكلاتي كه بشرِ امروز دارد، فاجعه به­هم خوردن تعادل زيست محيطی در اثر تغییرات شدید اقلیمی، يكي از مهم­ ترين مسائل و دغدغه­هاي اوست. مشکل تغییرات شدید اقلیمی، مشكل تنها يك كشور يا يك قلمرو خاص نيست، بلكه یک چالش بزرگ جهانی است كه در بردارنده مسائل مختلفي نيز هست، كه از جمله مي­توان به آلودگي آب و هوا، گرم شدن كره زمين، تغيير الگوي بارش باران و برف، بالا آمدن سطح آب درياهاي آزاد و کاهش سطح آب درياچه­ها، انهدام گونه­هاي گياهي و جانوري، فرسايش لایه ازن، تخريب جنگل­ها و باران­هاي اسيدي اشاره كرد. از طرفی، افزايش خشکسالي­ها، افزايش سيل­ها، کاهش محصولات کشاورزي، تشديد طوفان­هاي مرگبار، همه و همه حکايت از وخيم‌تر شدن اوضاع دارد. 

پژوهشگر حوزه حقوق بین‌الملل کودکان، گفت: اين پديده، جزاير موجود، نواحي ساحلي، يخچال‌هاي طبيعي در كوه‌هاي هيماليا، آند، كوهستان‌هاي سراسر جهان، هر دو قطب زمين، مناطق گرمسيري مانند آفريقا، منابع آبي، جمعيت مردماني كه در معرض خطر بلاياي فزاينده طبيعي هستند،‌گياهان و جانوران، و به طور كلي اكوسيستم را، جداً تهديد مي­كند.امروزه امنيت، سلامت و معاش مردم در نتيجه تغييرات اقلیمی به شدت مورد تهديد قرار گرفته است. اكثر كساني كه در اثر اين تغييرات اقلیمی صدمه مي‌بينند فقيرترين افراد در جهان بوده، شاهد ويران شدن مساكن و منابع حياتي خود هستند و در نتيجه وادار به مهاجرت شده، در پي يافتن پناهگاهي براي خود برخواهند آمد. 

مدرس دانشگاه در ادامه، افزود: واقعيت اين است که مردمي که کمترين نقش را در شکل­گيري اين اوضاع دارند، بيشترين بار را تحمل مي­کنند. هم‌اکنون کشورها و جوامع فقير بيشترين آسيب‌­پذيري را تجربه مي­کنند. خشک شدن زمين‌ها، نابودي محصولات کشاورزي، افزايش سطح آب درياها، نابودي آب­هاي شيرين، و بالاخره از بين رفتن مناطق مسکوني از مهم­ترين آسيب‌هاست. از طرفی، انتشار کربن از سوي کشورهاي صنعتي، پيامدهاي زيست ‌محيطي و آثاري سو بر حيات بشر دارد. در نتيجه، افزايش دماي زمين مدت‌هاست که در حال نقض حقوق انسان‌هاست و مادامي که گازهاي آلاينده گلخانه‌اي منتشر شده از سوي کشورهاي صنعتي، حقوق اوليه ميليون­ها انسان را از حيات، امنيت، غذا، سلامت و سرپناه محروم مي­سازند، چنين نقضي ادامه دارد.

به گفته محمدمهدی سیدناصری، حق داشتن محیط زیست سالم بعنوان حقی از حقوق انسان­ها در حیطه حقوق بشر و حقوق محیط زیست شناخته شده است. از آنجایی­که حق حیات نخستین و اساسي‌ترين حق از حقوق انسان­ها محسوب مي‌شود پس مبدا و خاستگاه تمامي حقوق ديگر بشر مي‌باشد. طبق ماده‌ي 3 اعلامیه جهانی حقوق بشر هر فردی سزاوار و محق به زندگی، آزادی و امنیت فردی است و از جمله حقوق بشری که میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می‌کوشد ترویج و حمایت کند که حق برخورداری از استانداردهای زندگی رضایت بخش و عالی­ترین استانداردهای قابل حصول رفاه جسمی و روانی است. به علاوه بخش سوم مقررات ميثاق بين­المللي حقوق مدني و سياسي كه مهم‌ترين بخش ميثاق است، شامل حقوق ماهوي افراد است. لذا اين حقوق ماهوي با ذكر بنيادي­ترين حق انسان‌ها كه همان حق حيات است در ماده‌ي 6 آغاز مي‌شود. 

وی، تشریح کرد: حق حيات عبارت است از اينكه انسان حق بنيادي براي زندگي كردن دارد. از آنجايي كه حقوق بشر منوط به زنده بودن بشر است، حق زندگي بر حقوق ديگر اولويت دارد؛ زيرا بدون حيات، ديگر حقوق، ارزش يا كاربرد ندارد. در چنين شرايطي، براي دستيابي به عدالت در زمينه تغييرات اقلیمی و جلوگيري از صدمه ديدن و آزرده‌تر شدن بيشتر بشريت لازم است نهادهاي بين‌المللي دفاع از حقوق انسان ها، در اين خصوص چاره‌اي انديشيده و به حمايت از اين جوامع آسيب ‌پذير برخيزند و ضروري است تا قوانين و نهادهاي حقوق بين‌الملل، به حمايت از اين حق انساني برخيزند. دولت ها نيز مي‌بايست در اقدامي فوري در مقابل نقض جدي حقوق انسان­ها در اين عرصه ايستادگي کنند. 

پژوهشگر حوزه حقوق بین‌الملل کودکان در پایان، تاکید کرد: در این میان کودکان به عنوان آسیب پذیرترین اقشار جامعه در معرض بیشترین آسیب‌ها هستند. کودکان در هر کجای دنیا، در فرایند رشد سالم نیازهایی از قبیل مسکن مناسب، غذای سالم، مراقبت های پزشکی با کیفیت، فرصت یادگیری و حمایت­ های اجتماعی و عاطفی دارند. تغییرات اقلیمی، امکان فراهم نمودن این نیازهای پایه و اساسی را با تهدید مواجه می­سازد و بر طیف وسیعی از حقوق کودکان تأثیر می­‌گذارد. از دست دادن تنوع زیستی، آلودگی و تغییرات اقلیمی، پیامدهایی همچون بی ­ثباتی سیاسی و اقتصادی، نابرابری فزاینده، کاهش امنیت غذایی و آبی و افزایش تهدیدهای برای سلامت و معیشت کودکان را به دنبال دارد. به عبارت دیگر، تغییرات اقلیمی، حقوق اساسی کودکان را که در کنوانسیون حقوق کودک ( به عنوان یکی از قابل قبول‌ترین اسناد حقوق بشری در عصر حاضر) از آنها حمایت به عمل آمده بطور مستقیم یا غیرمستقیم در معرض تهدید قرار می­‌دهد و نسل حاضر و نسل­ های آتی را از حقوق خود برای بقا، توسعه، حفاظت و مشارکت در جامعه محروم می‌­سازد.

پایان خبر//