تعریف والدین سمی؛ پدر و مادر ممکن است چه ویژگی بدی داشته باشند؟

شاید اولین بار است که اصطلاح والدین سمی به گوشتان می‌خورد و برایتان مبهم باشد. اغلب والدینی که خصوصیاتی چون اختلالات روانی، اعتیاد به الکل یا مواد مخدر، خود راضی بودن، نابالغ بودن و ... را از خود بروز می‌دهند، به عنوان والدین سمی شناخته می‌شوند. کودکانی که چنین والدین سمی دارند، همواره تصور می‌کنند که همه پدر و مادرها شبیه هم هستند و رفتار مشابهی دارند. والدین سمی سبب درد و رنج و مشکلات روحی کودکان می‌شوند و در نهایت اختلالات روانی در کودکان ایجاد خواهد شد. بسیاری از والدین از سر ناآگاهی رفتارهایی را بروز می‌دهند که اگر از عواقب رفتار خود بر روی زندگی آینده کودک مطلع شوند، تلاش خواهند کرد تا رفتارهای خود را اصلاح کنند.

در اینجا سعی خواهیم کرد تا اطلاعات کامل و جامعی در ارتباط با نشانه‌های والدین سمی، اشتباهات والدین در فرزندپروری و نحوه برخورد با والدین سمی در اختیارتان قرار دهیم؛ بنابراین توصیه می‌کنیم تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

خانواده به عنوان رکن مهم و اساسی جامعه شناخته می‌شود؛ بنابراین اگر والدین وظایف خود را در تربیت فرزندان به درستی انجام ندهند، شاهد جامعه‌ای ناسالم خواهیم بود. برخی از والدین در نگاه روانشناسان به خاطر کارکردهای بیماری که دارند، والدین سمی محسوب می‌شوند که با رفتارشان به لحاظ تربیتی فرزندان را دچار آسیب می‌کنند. به‌طور کلی والدین سمی افرادی هستند که اختلالات روانی، اعتیاد به مصرف الکل یا مواد مخدر، بی‌توجهی به کودکان، توقعات نادرست و ... در رفتارشان به وضوح مشاهد می‌شود که آینده کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

پدر و مادر بد در واقع والدینی هستند که رفتار درستی در برابر کودک ندارند و با رفتارشان اختلالات روانی در کودکان به‌وجود می‌آورند. در ادامه به برخی از شایع‌ترین نشانه‌های والدین سمی اشاره می‌کنیم: 

·        فضایی برای بروز احساسات کودک ایجاد نمی‌کند

والدین سمی، برای احساسات کودک ارزش و اهمیتی قائل نمی‌شوند و وقتی اتفاقی برای کودک می‌افتد، آن را نادیده می‌گیرند؛ در نتیجه این رفتارشان، سبب افزایش اضطراب کودکان خواهد شد.

·        والدین خودشیفته که حریم و حرمتی برای کودک قائل نیستند

یکی دیگر از نشانه‌های والدین سمی این است که در مسائل شخصی کودک دخالت می‌کنند و قبول ندارند که فرد بالغ و مستقل شده است. این والدین همواره تمایل دارند تا از مسائل شخصی فرزند مطلع شوند و به حریم خصوصی هیچ احترامی نمی‌گذارند؛ بنابراین والدینی که برای فضای خصوصی کودکان ارزش قائل نیستند و حریم خصوصی را نادیده می‌گیرند، به عنوان والدین سمی شناخته می‌شوند.

·        والدین که پرتوقع هستند و انتظارات بیجایی دارند

والدینی که توقعات نادرست و بیجا دارند و به سن کودک هیچ توجهی نمی‌کنند و با انتظارات غیر واقع‌بینانه کودکان را تحت فشار قرار می‌دهند، به نوعی والدین سمی هستند که به عنوان یک پدر و مادر بد، بر روی آینده کودکان تاثیرات منفی دارند.

·        والدین که بی‌رحم هستند

یکی دیگر از نشانه‌های والدین سمی این است که با کارها و حرف‌هایشان سبب تمسخر کودک می‌شوند و نقطه ضعف فرزندان خود را نمایان می‌کنند؛ در نتیجه این رفتارشان به افزایش اضطراب کودکان منجر خواهد شد.

·        والدین که خود‌ مدار و از خود راضی هستند

این والدین همیشه نیازهای خود را در اولویت قرار می‌دهند و به احساسات و نیازهای کودک توجهی ندارند. این افراد ظرفیت بسیار کمی برای همدلی دارند و به سختی احساسات دیگران را درک می‌کنند که این موضوع برای فرزند عذاب آور است. خود مدار بودن و خود راضی بودن از نشانه‌های والدین سمی و از اشتباهات والدین در فرزندپروری است که بر روی شخصیت کودک در زندگی آینده تاثیرگذار خواهد بود.   

·        والدین که کمال طلب هستند

برخی از والدین سمی رفتار کمال طلبانه دارند و همواره در تلاش هستند تا فرزند خود را مانند یک ربات تربیت کنند و کارهایی که خودشان می‌خواهند را انجام دهند. منت گذاشتن بر سر بچه یکی از نشانه‌های والدین سمی است که سبب عقده گشایی کودکان در سنین نوجوانی، جوانی و بزرگسالی خواهد شد.  

·        والدین که تنبیه را به همدلی ترجیح می‌دهند

این والدین در لحظات چالشی دوران نوجوانی به جای همدلی و آموزش به فرزند، از تنبیه استفاده می‌کنند که این موضوع از اشتباهات والدین در فرزندپروری محسوب می‌شود و بر روی شکل‌گیری شخصیت آن‌ها در آینده تاثیرگذار خواهد بود.

اغلب روانشناسان اجتماعی بر این باورند که ترتیب فرزندآوری بر روی بسیاری از رفتارهای اجتماعی و فرهنگی تاثیرگذار خواهد بود. در این میان ترتیب نادرست کودک یکی دیگر از اشتباهات والدین سمی است که ویژگی‌ها و رفتارهای بدی از خود نشان می‌دهند. ترتیب سمی کودکان یکی دیگر از نشانه‌های والدین سمی است که سبب خواهد شد تا کودکان در آینده رفتارهای پرخاشگرانه و همراه با اضطراب از خود بروز دهند. همچین ترتیب نادرست کودک سبب خواهد شد تا از نظر روانی، تمایل به فرزندآوری در خانواده کاهش پیدا کند. بدین ترتیب که در خانواده‌های پرجمعیت به دلیل مسائلی چون کمبود رفاه، فقر فرهنگی و اشتباهات والدین در فرزندپروری، معمولا فرزندان وسط تمایل بسیار کمی به فرزندآوری و فرزندان آخر هیچ تمایلی به فرزندآوری ندارند. 

والدین سمی با نشانه‌ها و علائمی در رفتار شناسایی می‌شوند. پدر و مادر به واسطه سرپرستی کودک و رفع نیازهای او به خود این اجازه را می‌دهند تا به پشتوانه این وابستگی، ناخودآگاه از حریم خصوصی فرزند عبور کنند و ناخواسته او را آزار دهند. در چنین شرایطی باید نحوه برخورد با والدین سمی توسط فردی بالغ به صورت اصولی انجام شده تا در نهایت به تغییر رفتار والدین منجر شود. والدین سمی در 4 دسته زیر قرار می‌گیرند که نحوه برخورد با آن‌ها به شرح زیر خواهد بود: 

·        والدین سمی کنترل‌گر؛ به جای تلاش برای اصلاح یا تغییر احساسات والدین سعی در پذیرش احساسات و مراقبت از خود 

·        والدین سمی درگیر اعتیاد؛ سپردن مسئولیت به خود والدین به صورت تدریجی 

·        والدین سمی خشمگین؛ افزایش حد تحمل یا رها کردن والدین به صورت تدریجی

والدین سمی افرادی هستند که رفتارهای مخرب از خود نشان می‌دهند. از نشانه‌های والدین سمی، می‌توان به اعتیاد، پرخاشگری، پرتوقع بودن، مسئولیت‌پذیر نبودن، خود راضی بودن، کمال طلب بودن و ... اشاره کرد که هر کدام بر روی شخصیت کودک در آینده تاثیرات منفی می‌گذارند؛ بنابراین افراد بالغ باید در برخورد با نشانه‌های والدین سمی رفتاری انجام دهند تا به اصلاح و بهبود شخصیتی والدین منجر شود.