نقش پدران در زندگی رشدی کودکان نویسنده: سمیرا قربانی - روانشناس

رشد در طول دوران کودکی به چند نوع رشد قابل تقسیم است: رشد جسمی، رشد شناختی، رشد عاطفی- اجتماعی... که برای به ثمر رسیدن، تمامی رشدها در کنار هم دارای اهمیت هستند و لازم است که با هم رشد داشته باشند .در این کوتاه سخن به پدران و تاثیر تعامل آنها با کودکان پرداخته می‌شود

رشد در طول دوران کودکی به چند نوع رشد قابل تقسیم است: رشد جسمی، رشد شناختی، رشد عاطفی- اجتماعی... که برای به ثمر رسیدن، تمامی رشدها در کنار هم دارای اهمیت هستند و لازم است که با هم رشد داشته باشند .در این کوتاه سخن به پدران و تاثیر تعامل آنها با کودکان پرداخته می‌شود.

حالا چرا پدران در این رشد‌ها موثر هستند؟

پدرانی که تحصیلات بالا دارند کودکانشان در آزمون‌های مدرسه عملکرد بهتری خواهند داشت آنها به دلیل حضور زیادتر در اجتماع(کار، فعالیت‌های روزانه به صورت فعالیت‌های اجتماعی، سیاسی و...) از خزانه واژگان گسترده‌ای بهره می‌گیرند که می‌تواند در ارتباط‌گیری کودک به برونگرایی شدن کودک کمک بزرگی کند.

وقتی هم که هم بازی کودک پدرش باشد رشد عاطفی- اجتماعی کودک به دلیل اجتماعی‌تر شدن کودک بیشتر می‌شود زیرا روابط دوستانه در بازی با کودکان دیگر ایجاد می‌شود و در تحقیقات میدانی دیده می‌شود این کودکان می‌توانند احساسات خود را به درستی و در جای مناسب خود به کار ببرند که این امر هم در اجتماعی شدن به کودک کمک می‌کند.

 حضور موثر و پررنگ پدر در خانه و بدون ارتباط با کودک حتی بر روی تمامی رشدهای کودک تاثیرگذار است.

 پدر در روابط صمیمی‌اش با مادر باعث می‌شود استرس و درگیری در محیط که برای کودک آسیب زاست و مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی کودک را مختل می‌کند دیگر وجود نداشته باشد .

سرگرمی‌هایی که پدر در محیط خانه ایجاد می‌کند حتی با وجود سختی و هیجان انگیز بودن نیز می‌تواند کمک کننده به آن بخش از رشدهای هیجانی مورد نیاز کودک شوند.

تاکنون در تمامی مباحث روانشناسی نقش مادر پررنگ‌تر از نقش پدر دیده شده است مثل انواع دلبستگی‌ها که به دلبستگی مادر و کودک پرداخته شده است و شاید نقش یک تامین کننده برای بقای خانواده به پدر داده شده است و دیگر نقش‌های وابستگی در محیط خانه از او گرفته شده باشد و دیگر نقش‌های وابستگی در محیط خانه از او گرفته شده باشد و همانگونه که در حال حاضر شاهد هستیم دیگر پدر این نقش را ندارد بلکه مادر نیز این وظیفه را بر دوش می‌کشد پس دیگر وقت آن رسیده که این شکل‌گیری ذهنیتی در مورد نقش‌ها رنگ جدیدی به خود بگیرد و نقش قابل توجهی برای عاطفه و رشد کودک را به پدر داد تا مکمل و کمک کننده مادری باشد که او هم دیگر به بقای خانواده کمک می‌کند.

روانشناسان بی شماری تلاش می‌کنند در حوزه کودک و نوجوان این کمرنگی نقش را در خانواده‌ها تغییر دهند و با بخشیدن کاراکتر جاندار پدر برای ارتباط با کودک و حتی موثر در خانه می‌توانند بسیاری از مشکلات رفتاری کودک و نوجوان را که تاکنون فقط مادر پررنگ بوده و یک جانبه رشد کودک به او متصل بوده را حل کنند.

در کودکانی که اختلالات رفتاری بارز مثل لجبازی‌ها، مشکلات ارتباطی(در مدرسه و در خانه) انواع ترس‌ها، انواع مشکلات خواب (مثل تعویض جای خواب، سخت به خواب رفتن و بیدار شدن در طول شب و...) و بسیاری از درگیری‌هایی که خانواده با کودک خود در طول این مسیر رشدی او خواهند داشت با چیدمان درمانی که توسط درمانگران کودک برنامه‌ریزی می‌شوند جای قابل توجهی برای پدر گذاشته می‌شود مثل حضور پدر در بازی‌ها، حضور پدر برای نشست‌های خانوادگی، مانند فیلم دیدن‌هایی که حتماً پدر کنار فرزند حضور دارد مثل مراجعه پدر به مدرسه و یا حتی پررنگ‌تر، داشتن نقش انجمنی و موثر در مدرسه، تفریحات گاه دونفره پدر و فرزندی که چیدمان آن توسط کودک انجام شده باشد و بسیاری از این مثال‌ها که هر درمانگری با توجه به نیاز کودک و مشکلات در حال حاضر و پیش روی خانواده آن را به همراه والدین می‌چیند و در فواصل تعیین شده بررسی و گاهاً تغییر می‌دهد پس بسیاری از مشکلات رفتاری که قبلاً ذکر شد را می‌توان قبل از وقوع پیشگیری کرد و قبل از به وجود آمدن آنها این نقش جاندار را به پدران بخشید تا دیگر معضلات رفتاری نه خانواده و نه محیط‌هایی که کودک در آنها رفت و آمد دارد (مثل مهدها، مدارس و محیط‌های خانوادگی و ...) را درگیر خودش نکند.

سمیرا قربانی - روانشناس