آزنیک گزارش می‌دهد؛

الزام ساماندهی کودکان کار/ فقر؛ علت اصلی افزایش کودکان کار در کشور

امروزه یکی از گروه‌هایی که همواره فقر بر روی سقف آرزوی‌شان خراب می‌شود کودکان هستند، کودکانی که نه کودکی بلکه باید ادای بزرگی دربیاورند، نان‌آور شوند، صبح که شد از خانه بیرون بزنند و شب دست‌پر برگردند، جمعیتی که یا دیده نمی‌شوند یا سر چهارراه‌ها و سطل زباله‌ها دیده می‌شوند، زباله بازیافتی جمع می‌کنند، شیشه خودروها را تمیز می‌کنند یا فال هم می‌فروشند، هرچه هست تعدادشان روند صعودی دارد. در ادامه گزارش به بررسی آمار کودکان کار و معضلات آنان اشاره خواهیم کرد.

کودک کار کیست؟

کار کودک به فعالیت‌هایی گفته می‌شود که از نظر جسمی، روانی، اجتماعی و اخلاقی خطرناک و برای کودکان زیان آور است. فرصت تحصیل را از آنان می‌گیرد یا آنان را مجبور به ترک مدرسه می‌کند. اما برای اولین بار یونیسف در سال ۱۹۸۶ واژه کودکان خیابانی را مطرح کرد. کودکان خیابانی که یا به طور پراکنده از حمایت ناکافی خانواده خود برخوردارند؛ یا به هیچ عنوان خانواده‌ای ندارند و یا از حمایت خانواده برخوردار نیستند، بنابه تعریف سازمان بین‌المللی کار و یونیسف، هر انسانی که کمتر از هجده سال داشته و به فعالیتی برای کسب درآمد اشتغال داشته باشد یا فعالیت او درجهت بهره‌کشی به‌سبب دِینِ خانواده باشد کودك کار نامیده می‌شود. براساس طبقه‌بندی نظری سازمان بین‌المللی کار، کودکان کار شامل کودکانی می‌شوند که بدترین اشکال کار کودک را انجام می‌دهند و یا در سنینی پایین‌تر از حداقل سن قانونی کار به کار مشغول‌اند. از طرفی مادّۀ 79 قانون کار در ایران از افراد زیر پانزده سال به‌عنوان کودك کار نام می‌برد و هرگونه استثمار و بهره‌کشی از این کودکان را مغایر با قانون کار و قابل‌پیگرد حقوقی می‌داند و از افراد پانزده تا هجده ساله تحت عنوان «کارگر نوجوان» نام می‌برد.

 افزایش تعداد کودکان کار تا سال 2025 

باتوجه به آمار، کودکان کار در سال ۲۰۲۰ در مقایسه با سال ۲۰۰۰، حدود ۸۶ میلیون نفر کاهش یافته است، با این حال همچنان تعداد کودکان کار به نسبت تعهد کشورها تا سال ۲۰۲۵ بسیار بالاتر است. مضاف بر اینکه آمار تعداد کودکان کار به صورت دقیق معلوم نبوده و احتمالاً تعداد کودکان کار واقعی بسیار بالاتر از آمارهای رسمی جهانی است. اما یکی از مهم‌ترین اقدامات سازمان‌های جهانی همچون سازمان‌های بین‌المللی کودکان، دسته‌بندی دقیق کودکان کار است. بر اساس تعریف رسمی کنوانسیون حقوق کودک هر نوع فعالیتی برای کودکان که مخل رشد جسمی روانی و بهزیستی آنان و مانع انجام تکالیف آموزشی و پرورشی شود؛ کار کودک محسوب می‌شود.

‌ آمارهای ضد و نقیض کودکان کار در کشور 

به گفته رسول فلکی، یکی از فعالان و کنشگر مسائل اجتماعی، آمار دقیق و جامع از تعداد و وضعیت کار کودکان، وجود ندارد و همین موضوع یکی از چالش‌های اصلی در مقابله با این پدیده است. لذا برای مقابله مؤثر با کار کودکان، باید اقدامات جامع و هماهنگ از سوی دولت، نهادهای مدنی و جامعه به وجود آید. اما دبیر مرجع ملی حقوق کودک به تازگی از برآورد وجود حدود ۵۰۰۰ کودک کار و خیابان در شهر تهران خبر داد و گفت: از تشکیل دولت سیزدهم، موضوع حمایت از کودکان کار خیابان در مرجع ملی مورد توجه بود و مطالعات لازم در این خصوص انجام و در سال ۱۴۰۱ در برنامه‌ریزی‌های مرجع ملی حقوق کودک موضوع ساماندهی کودکان وارد شد. لذا طرح ساماندهی کودکان کار خیابان در حالی از اوایل اسفندماه تاکنون اجرا شده است که طی این سه ماه، ۲۱۳۹ تن از این کودکان ساماندهی شده‌اند.

پیامدها، آسیب‌های روانی و اجتماعی کودکان کار

 به گفته حوریه پورحنیفه، روانشناس کودک و نوجوان، مطالعات نشان می‌دهد که 80 درصد این کودکان در زمینه رشد اجتماعی دچار پرخاش و خشونت هستند، 50 درصد سابقه سرقت، 41 درصد سابقه خرید و فروش مواد مخدر و 85 درصد سابقه تخریب اموال عمومی و زیرپا گذاشتن حقوق دیگران را دارند. همچنین مشکلاتی همانند برقراری ارتباط و زمینه‌های بزهکاری در این کودکان بسیار بالاست، در این کودکان حس حسادت، انتقام جویی، خصومت، بی ثباتی، بی قراری، بی اعتمادی به دیگران، بد بینی و منفی گرایی، افسردگی و اضطراب همچنین احساس نا امنی و ترس به وفور دیده می‌شود. از لحاظ جسمانی این کودکان بسیار ضعیف‌تر از هم سن و سالان خود هستند، تقریبا مطالعات نشان می‌دهد که 80 درصد این کودکان دچار کاهش قد، 86 درصد دچار کاهش وزن و 77 درصد بیماری‌های دهان و دندان هستند. علاوه براین، بیماری‌های حوزه چشم، دستگاه‌های تنفسی، قلبی، گوش و حلق و بینی تقریبا آمار بالایی را در این کودکان نشان می‌دهد. از طرفی، آمار نشان می‌دهد که 65 درصد این کودکان بی سواد هستند و بیشتر این کودکان دچار مشکلاتی اعم از مشکلات گفتاری، کمبود حافظه، کمبود توجه و یادگیری است که همگی متاثر از عوامل فرهنگی ایجاد شده. به طورکلی کار کردن تاثیرات دراز مدت جسمانی و روانی بسیاری را روی کودک می‌گذارد؛ این کودکان به دلیل آنکه نمی‌توانند همانند بزرگسالان از حقوق خود دفاع کنند و فرد حامی نیز ندارند بیشتر مورد آزار و اذیت والدین و کارفرمایان خود قرار می‌گیرند. 

پایان خبر//