بازگشت به صفحه اخبار
سه‌شنبه 01-07-1404
دسته بندی: اجتماعی , فرهنگی و هنری , بین المللی ,
در گفت‌وگو با آزنیک مطرح شد

تصویرگری کودک در ایران به نگاه صنعتی و حمایت صنفی نیاز دارد

مهسا هدایتی، تصویرگر کودک و نوجوان، در گفت‌وگو با پایگاه تحلیلی خبری آزنیک، وضعیت تصویرگری در ایران را بررسی کرد و از نبود حمایت صنفی، دستمزدهای پایین و محدودیت‌های محتوایی به عنوان چالش‌های اصلی این حوزه یاد کرد. او تأکید کرد که گسترش فضای مجازی فرصت دیده‌شدن تصویرگری را فراهم کرده اما تا زمانی که نگاه صنعتی و ساختارمند به این هنر شکل نگیرد، تصویرگران ایرانی نمی‌توانند جایگاه واقعی خود را در بازار داخلی و جهانی پیدا کنند.

به گزارش پایگاه تحلیلی خبری آزنیک، مهسا هدایتی، تصویرگر کودک و نوجوان، با اشاره به وضعیت تصویرگری در ایران گفت: وقتی سخن از تصویرگری در کشور به میان می‌آید، دو سوی پررنگ نمایان می‌شود؛ از یک‌سو مردمی که این هنر برایشان هنوز چندان شناخته‌شده نیست و از سوی دیگر تصویرگرانی که تنها در فضای فردی و حرفه‌ای خود تلاش می‌کنند تا آثار برجسته‌ای خلق کنند. گویا این دو فضا با یکدیگر ناآشنا هستند؛ و پیوند و آشنایی میان آن‌ها تنها از مسیر همکاری چندجانبه نهادهای فرهنگی، ناشران کتاب کودک، رسانه‌ها، نظام آموزشی و در نهایت خود تصویرگران ممکن است. هر یک از این بخش‌ها نقش مستقیمی در شناساندن این هنر به جامعه دارند و می‌توانند جایگاه تصویرگری کودک را از یک تخصص ناآشنا به حوزه‌ای پررنگ و اثرگذار در بستر جامعه تبدیل کنند. همان‌طور که بزرگان هنر می‌گویند، «هنر زمانی زنده است که مردم آن را بشناسند و لمس کنند.»

او افزود: در دهه اخیر، گسترش فضای مجازی فرصت بیشتری برای دیده‌شدن تصویرگری فراهم کرده است و از طریق معرفی کتاب‌های کودک به کودکان و  والدین، تبلیغات، تصویرسازی‌های تعاملی و دیجیتال  مانند اپلیکیشن ها و  موشن گرافیک و سایر ابزارهای جدید، مردم با این هنر آشناتر شده‌اند. این فرصت نه‌تنها به غنای بصری جامعه کمک می‌کند، بلکه جایگاه حرفه‌ای تصویرگران ایرانی را نیز  آشنا و مهم  می‌کند.


این تصویرگر کودک و نوجوان در ادامه درباره جایگاه تصویرگر در نشر ایران گفت: هنوز هم نویسنده در اغلب موارد خالق اصلی اثر شناخته می‌شود و تصویرگر بیشتر نقش مکمل متن را دارد. هرچند در سال‌های اخیر با ورود کتاب‌های تصویری (Picture Books) و حضور تصویرگران به‌عنوان مؤلف یا خالق مشترک، این نگاه سنتی تا حدی تغییر کرده است. به گفته او، ناشران آگاه‌تر شده‌اند و بیش از گذشته به نقش تصویرگری در هویت یک کتاب پی برده‌اند، اما صنعت نشر ایران هنوز به نقطه‌ای نرسیده که نویسنده و تصویرگر در جایگاهی برابر دیده شوند.


او یکی از مشکلات اساسی این حوزه را نبود حمایت صنفی و تعرفه‌های مشخص دانست و خاطرنشان کرد: حتی در صورت تدوین تعرفه، بسیاری از قراردادها رعایت نمی‌شود و برخی سفارش‌دهندگان با دستمزدهای غیر‌استاندارد از تصویرگران سوءاستفاده می‌کنند. او تأکید کرد: اگر تصویرگری به حقوق خود آگاه باشد و حاضر نشود با مبلغ پایین کار کند، فرد دیگری جای او را می‌گیرد و این چرخه‌ی معیوب ادامه می‌یابد. این وضعیت فاصله زیادی با استانداردهای جهانی دارد و اختلاف ارزش پول ایران این شکاف را بیشتر کرده است. به گفته هدایتی، همین مسئله سبب شده برخی سفارش‌دهندگان خارجی نیز با آگاهی از شرایط اقتصادی ایران، دستمزدهای پایین‌تری پیشنهاد دهند که این امر در بلندمدت جایگاه حرفه‌ای تصویرگران ایرانی را در بازار جهانی تضعیف می‌کند.


هدایتی همچنین به موضوع سانسور اشاره کرد و گفت: محدودیت‌های محتوایی خلاقیت تصویرگران را محدود می‌کند، زیرا مانع بیان آزادانه ایده‌ها می‌شود. البته گاهی همین محدودیت‌ها زبان استعاری و نمادین تازه‌ای خلق می‌کند، اما در مجموع چنین شرایطی نوآوری و تنوع هنری را کاهش می‌دهد.



این تصویرگر درباره دلایل دیده‌شدن برخی تصویرگران در مقایسه با دیگران توضیح داد: بی‌تردید استعداد و پشتکار در موفقیت تصویرگران نقش مهمی دارد، اما کافی نیست. در این مسیر، تصویرگر باید پیش از ورود به بازار، آموزش ببیند، تجربه کسب کند و مجموعه‌ای منسجم از آثار (پورتفولیو) داشته باشد که نشان‌دهنده هویت هنری و هدفمندی او باشد. همچنین با استمرار در تولید و انتشار آثار، حضور حرفه‌ای‌اش را تثبیت کند.
اما علاوه بر این‌ها، دلیل دیده‌شدن سریع‌تر برخی تصویرگران، ساختن شبکه‌سازی حرفه‌ای مؤثر است؛ مانند برقراری ارتباط‌های هدفمند با ناشران، آژانس‌ها و مدیران هنری، حضور فعال در نمایشگاه‌ها و فستیوال‌های تخصصی و فعالیت در بسترهای مجازی مانند لینکدین و... همه این عوامل همراه با داشتن سبک شخصی متمایز، موفقیت را تسریع می‌کنند. بدون این حلقه‌ها، حتی با وجود توانایی و تلاش زیاد، ممکن است تصویرگر سال‌ها ناشناخته باقی بماند.


او در بخش دیگری از سخنانش با وارد کردن نقد جدی به وضعیت نشر کودک در ایران گفت: در بسیاری از کشورها تصویرگری کتاب کودک یک صنعت سودآور محسوب می‌شود و ناشران با اختصاص بودجه‌های کلان، تیم‌های حرفه‌ای شامل نویسنده، تصویرگر، مدیر هنری و بازاریاب تشکیل می‌دهند تا آثارشان را برای فروش جهانی آماده کنند.اما در ایران نبود نگاه صنعتی و حمایت ساختاری سبب شده فعالیت‌ها بیشتر در سطح فردی باقی بماند و تصویرگران اغلب به چاپ چند کتاب یا حضور در  مسابقات و فستیوال‌ها بسنده کنند.


هدایتی افزود: در اروپا و آمریکا انجمن‌های حرفه‌ای تصویرگری پشتوانه قدرتمندی برای هنرمندان ایجاد می‌کنند؛ از تعرفه‌های رسمی و خدمات بیمه‌ای گرفته تا مشاوره‌های حقوقی و قراردادهای استاندارد. این حمایت‌ها امنیت شغلی و آرامش حرفه‌ای به همراه دارد و مانع سوءاستفاده ناشران یا کارفرمایان می‌شود. اما در ایران تصویرگران ناچارند به‌تنهایی و بدون پشتوانه از حقوق خود دفاع کنند؛ موضوعی که بخش زیادی از انرژی و زمان هنرمندان را صرف ارتباط مستقیم با ناشران می‌کند، در حالی که این زمان باید صرف خلاقیت و تولید هنری شود.


این تصویرگر در پایان ابراز امیدواری کرد که با ایجاد ساختارهای صنفی و تغییر نگرش ناشران، تصویرگری کودک در ایران بتواند جایگاه واقعی خود را به دست آورد و استعدادهای ایرانی بیش از پیش در سطح جهانی بدرخشند.






پایان//