به گزارش پایگاه تحلیلی خبری آزنیک، علی‌ظفر قهرمانی‌نژاد، مدرس تربیت مربی، پژوهشگر و مترجم تئاتر، در گفت‌وگو با آزنیک درباره کتاب «تئاتر مجادله برای کودکان» نوشته نیک همند، به تشریح ضرورت این شیوه در آموزش اجتماعی و عاطفی کودکان و نوجوانان پرداخت. این کتاب با ترجمه وی در انتشارات «فرهنگ نشر نو» منتشر شده است و یکی از منابع تخصصی تئاتر شورایی برای نسل خردسال و نوجوان به شمار می‌رود.
آغاز ترجمه؛ ضرورتی از دل تجربه‌های کارگاهی
قهرمانی‌نژاد درباره چرایی انتخاب این کتاب برای ترجمه توضیح داد:«تئاتر مجادله (Forum Theatre) یکی از هفت تکنیک تئاتر شورایی (یا همان تئاتر سرکوبشدگان) است. کارگاه‌هایی که طی دوران فعالیتم برگزار کرده‌ام، بعضاً با مشارکت مربیان کودک یا با حضور خود کودکان و نوجوانان همراه بوده‌اند. طی دوران فعالیتم به‌تجربه دریافتم که انجام تئاتر مجادله با کودکان (در قیاس با بزرگسالان) نیازمند تدابیر و تمهیدات ویژه‌تری است. دنبال منبعی در این زمینه می‌گشتم. تا اینکه همکار شریفم جناب آقای آرش ابرازین (که خود دانش‌آموختهٔ رشتهٔ درام خلاق در ترکیه است) نسخه‌ای از کتاب «تئاتر مجادله برای کودکان» را به من هدیه کرد و من بدون هیچ تعللی ترجمه آن را آغاز کردم.»
او با معرفی کارکرد عمومی کتاب تأکید کرد:«اگر بخواهم به طور خلاصه بگویم، کتاب «تئاتر مجادله برای کودکان» راهنمای جامعی است که نه‌فقط مهارت‌های تئاتری، بلکه رشد اجتماعی، هیجانی، اخلاقی و خلاق کودکان را در مدرسه تقویت می‌کند. این کتاب معلمان/مربیانی را که هیچ شناختی از تئاتر ندارند تجهیز می‌کند تا این شکل از تئاتر را به‌نحوی ایمن، هدفمند و حرفه‌ای در کلاس خود به اجرا درآورند. برای معلمانی که به آموزش از طریق درام/تئاتر علاقه‌مندند، این کتاب در حکم یک راهنمای عملی جامع است.»
استفاده عملی والدین و مربیان از این کتاب
این مدرس تربیت مربی درباره اینکه والدین و مربیان چگونه می‌توانند از مفاهیم کتاب در کار با کودکان بهره بگیرند گفت:«والدین و مربیان با استفاده از مفاهیم این کتاب می‌توانند به جای آموزش یک‌سویه یا امر و نهی کودکان، برای آنها محیطی امن در راستای مشارکت خلاق ایجاد کنند؛ از بازی‌های نمایشی کتاب برای تخلیۀ تنش و ایجاد تمرکز استفاده کنند؛ با راهبردهای پیشنهادی این کتاب، کودکان را در بیان احساساتشان توانمند سازند؛ نیروی تخیل خلاقشان را از طریق روایت‌گری و نقش‌گزاری تقویت کنند؛ از تکنیک مجادله برای حل مسائل واقعی توسط خود کودکان بهره بگیرند؛ و بیاموزند که پس از انجام هر فعالیت، مراقبت‌های روانی لازم را با بچه‌ها انجام دهند.»
او با اشاره به نقش بازی‌های دست‌گرمی افزود:«در این کتاب، بازی‌های دست‌گرمی موجب انسجام، تمرکز و اتصال عاطفی کودکان می‌شود. آنها می‌آموزند که به کمک مربی/والد خود، موقعیت‌های دشوار روزمره را به «صحنه‌هایی برای پردازش و حل مسئله» تبدیل کنند. با استفاده از روش‌های قصه‌گویی جمعی، تعویض نقش و صندلی داغ، نیروی همدلی را در خود افزایش می‌دهند و موجبات رشد عاطفی خود را فراهم سازند.»
مزایای تئاتر مجادله برای کودکان
قهرمانی‌نژاد در پاسخ به این سؤال که تئاتر مجادله چه کمک‌هایی به رشد کودک می‌کند گفت:«از میان هفت تکنیک تئاتر شورایی، تئاتر مجادله قابلیت‌هایی دارد که منجر به رشد کودکان در زمینه‌های زیر می‌شود:
اجتماع‌پذیری؛ رشد هیجانی؛ پرورش تفکر انتقادی و حل مسئله؛ افزایش اعتمادبه‌نفس؛ خلاقیت و تخیل؛ یادگیری تجربی.
این عناصر در کنار هم باعث رشد متوازن اجتماعی، عاطفی و خلاق در کودکان می‌شوند.»
چالش‌های کار با نوجوانان
قهرمانی‌نژاد در توضیح تفاوت کار با نوجوانان گفت:«کار با نوجوانان مستلزم ظرافت، خویشتنداری و تسهیلگری دقیق‌تری نسبت به بزرگسالان است؛ چون آنان در مرحلهٔ تشکیل هویت‌اند، نسبت به قضاوت حساس‌اند، و نیاز به فضای امن و غیراقتدارگرایانه دارند. با این حال، اگر فضا درست ساخته شود، نوجوانان خلاق‌ترین و شجاع‌ترین گروه هدف برای کارگاه‌های تئاتری هستند.»
او همچنین به نوسانات رفتاری و حساسیت‌های نوجوانان اشاره کرد و ضرورت طراحی تمرین‌های کوتاه، پرریتم و جذاب را یادآور شد.
حفظ تعادل سرگرمی و آموزش در تئاتر
این پژوهشگر درباره حفظ این تعادل توضیح داد:«راستش را بخواهید، «تئاتر مجادله» برای ایجاد چنین تعادلی پدید آمده است… چیزی که تحمیل نشده باشد، همیشه سرگرم‌کننده‌تر است، ولو اینکه سنگین و عمیق هم باشد.»
او ساختار مناسب برای یک جلسه تئاتر مجادله را چنین توضیح داد:«۱۰–۱۵ دقیقه اول بازی‌های پرانرژی و خنده‌دار، ۲۰ دقیقه کار روی مسئله، و ۱۰ دقیقه پایان برای گفت‌وگو و نقش‌زدایی.»
بومی‌سازی کارگاه‌ها در ایران
قهرمانی‌نژاد ضرورت بومی‌سازی را چنین توضیح داد:«طراحی کارگاه تئاتر برای کودکان و نوجوانان در ایران نیازمند بومی‌سازی حرفه‌ای است. یعنی احترام به فرهنگ، حساسیت نسبت به کانون خانواده، ریزبینی نسبت به خط قرمزها، و در عین حال خلاقیت کافی برای ساختن فضایی که گفت‌وگو، همدلی و نوآوری را تقویت کند.»
او در ادامه به ملاحظات فرهنگی، انتخاب موضوعات مناسب، پرهیز از نصیحت‌گری و اهمیت نقش‌زدایی در پایان کارگاه‌ها اشاره کرد.
سخن پایانی
قهرمانی‌نژاد در پایان گفت:«بهبود تئاتر کودک و نوجوان در ایران زمانی ممکن می‌شود که هم هنرمندان و هم مربیان به تئاتر نه فقط به‌عنوان «اجرا»، بلکه به‌عنوان ظرفیت برای رشد نسل آینده نگاه کنند… تئاتر وقتی مشارکتی و بومی باشد، به یکی از مؤثرترین ابزارهای تربیت اجتماعی، تقویت گفتگو و پرورش تخیل در کودکان و نوجوانان تبدیل می‌شود.
پایان//
آخرین اخبار
لزوم تقویت جایگاه بازیگران کودک و نوجوان در جشنواره‌ها
مدیر موسسه بازیگری پانیذ با تأ...
1404-09-04
وقتی خیرخواهی آسیب‌زا می‌شود؛ هشدار درباره اثرشویی اجتماعی
نشست «اثرگذاری اجتماعی یا اثرش...
1404-09-02
پنتر؛ توسعه زیست‌بوم نشر کودک با نگاه نوآورانه و دیجیتال
انتشارات پنتر با تمرکز بر نشر...
1404-09-01
نمایشگاه شهاب بغداد؛ فرصت تازه صادرات فرهنگی ایران
نمایشگاه «شهاب بغداد» با محوری...
1404-09-01
اعلام اسامی آثار بخش‌های مختلف جشنواره تئاتر کودک و نوجوان
به نقل از ستاد خبری سی‌امین جش...
1404-09-01