به گزارش پایگاه تحلیلی خبری آزنیک، شعر نوجوان در ایران با چالش‌های متعددی مواجه است، از جمله بی‌علاقگی خود نوجوانان به این حوزه و ضعف در نظام آموزشی و فرهنگی که باعث عدم ترویج این ژانر ادبی شده است. در ادامه جواد محقق، شاعر کودک و نوجوان به بررسی این مشکلات پرداخت و پیشنهادهایی برای اصلاح وضعیت ارائه کرده است.
طبق مشاهدات جواد محقق، نوجوانان در اردوهای ادبی، برخلاف علاقه‌مندی به شعر شاعران بزرگسال مانند سهراب سپهری، سیمین بهبهانی و فروغ فرخزاد، تمایلی به خواندن شعر نوجوان ندارند. حتی در موارد معدودی که نوجوانی کتاب شعر این گروه سنی را در اختیار داشته، آن را پنهان کرده است تا از سوی همسالانش کودک تلقی نشود. این مسئله نشان‌دهنده نوعی دیدگاه کلی در میان نوجوانان است که شعر این گروه سنی را مناسب خود نمی‌دانند و آن را به عنوان اثری کودکانه می‌بینند.
محقق با اشاره به تجربه تدریس خود در مقاطع مختلف، این بی‌علاقگی را نه‌تنها در شهرها بلکه در روستاها نیز مشاهده کرده است. به اعتقاد او، یکی از دلایل این مسئله، تقسیم‌بندی نادرست سنی در ادبیات کودک و نوجوان است که از الگوهای غربی، به‌ویژه سیستم آموزشی فرانسه، وارد شده و با شرایط فرهنگی و آموزشی ایران سازگاری ندارد.
یکی از مشکلات اساسی، عدم تناسب رده‌بندی سنی کتاب‌های شعر نوجوان با توانایی‌های خوانشی نوجوانان در مناطق مختلف است. به گفته محقق، در روستاها بسیاری از نوجوانان به دلیل ضعف در مهارت خواندن، ترجیح می‌دهند شعرهای کودکانه با تصاویر و زبان ساده‌تر را مطالعه کنند، در حالی که این آثار برای آنها مناسب تلقی نمی‌شود.
این مسئله نه‌تنها در روستاها، بلکه در شهرها نیز به چشم می‌خورد. نوجوانان بیشتر به مطالعه آثار بزرگسالان گرایش دارند و همین امر موجب شده که شعر نوجوان نه‌تنها مخاطب جدی نداشته باشد، بلکه شاعران نوجوان نیز تمایل کمتری به خلق آثار در این حوزه نشان دهند.
محقق با اشاره به تاریخچه شعر نوجوان در ایران بیان می‌کند که پیش از انقلاب، تعداد شاعران این حوزه بسیار اندک بود و تنها چند نام شناخته‌شده همچون مصطفی رحماندوست، جعفر ابراهیمی (شاهد) و ناصر کشاورز در این زمینه فعالیت داشتند. اما پس از انقلاب، تعداد شاعران این حوزه افزایش یافته است، به‌طوری که فقط در استان همدان ده‌ها شاعر کودک و نوجوان فعالیت می‌کنند. بااین‌حال، رشد تعداد شاعران، منجر به افزایش مخاطبان این ژانر نشده و همچنان مشکل بی‌علاقگی نوجوانان به این گونه ادبی پابرجاست.
یکی از عوامل مهم در عدم استقبال نوجوانان از شعر، مشکلات نظام آموزشی کشور است. آموزش و پرورش تمرکز اصلی خود را بر کتب درسی قرار داده و دانش‌آموزان را از مطالعه آثار غیردرسی، از جمله شعر، دور کرده است. از سوی دیگر، بسیاری از خانواده‌ها نیز با خواندن کتاب‌های غیردرسی توسط فرزندانشان مخالفت می‌کنند و این امر موجب کاهش علاقه نوجوانان به مطالعه آزاد، از جمله شعر، شده است.
محقق معتقد است که برای افزایش علاقه نوجوانان به شعر، باید از دوران کودکی آنان را با ادبیات کهن فارسی آشنا کرد. وی به دیدگاه استادان بزرگی مانند محمدرضا شفیعی کدکنی اشاره می‌کند که بر این باورند که خواندن اشعار ساده و کودکانه مانند جوجه جوجه طلایی نمی‌تواند علاقه به ادبیات را در کودکان و نوجوانان تقویت کند، بلکه باید از همان ابتدا متون غنی‌تری مانند گلستان سعدی را به آنان معرفی کرد. این روش اگرچه در ابتدا ممکن است دشوار به نظر برسد، اما در درازمدت باعث می‌شود که نوجوانان با مفاهیم عمیق‌تر ادبی آشنا شوند و ارتباط بهتری با شعر برقرار کنند.
در نهایت، محقق تأکید می‌کند که برای بهبود وضعیت شعر نوجوان، باید زنجیره‌ای متشکل از نظام آموزشی، خانواده‌ها و ناشران اصلاح شود تا آثار مناسب این گروه سنی به درستی به دست مخاطبان خود برسد. در غیر این صورت، این ژانر ادبی همچنان با بحران مخاطب مواجه خواهد بود.
پایان//
آخرین اخبار
فست‌فود؛ قاتل خاموش تمرکز و سلامت روان کودکان!
افزایش مصرف فست‌فود در میان کو...
1404-01-10
راز موفقیت واقعی کودکان نه درس، نه هوش، بلکه یک مهارت پنهان است
داشتن هوش هیجانی بالا به انداز...
1404-01-09
ادبیات کودک؛ ناجی فرهنگ‌های بومی یا ابزار جهانی‌سازی پنهان؟
ادبیات کودکان و نوجوانان نقش م...
1404-01-06
تئاتر کودک و نوجوان ایران در بحران؛ چرا نمایشنامه‌های جذاب نوشته نمی‌شوند؟
تئاتر کودک و نوجوان ایران با م...
1404-01-05
«خاتون چهارشنبه»؛ بازآفرینی یک اسطوره برای کودکان امروز
کتاب «خاتون چهارشنبه» نوشته ل...
1403-12-28