گاهی تصور میشود که بازی فقط برای اوقات فراغت است که نباید زیاد به آن پروبال داد یا اجازه داد وقت زیادی را از ما و فرزندانمان بگیرد. درصورتیکه بازی مهمترین و بهترین راه پرورش استعداد کودکان است و از طریق بازی کردن است که کودک رشد میکند و با مهارتها و تجربیات متفاوت زندگی آشنا میشود. از کارکردهای دیگر بازی میتوان به نقش آن در درمان اختلالات و مشکلات روانشناسی کودک اشاره کرد. یکی از مسائلی که برخی والدین با آن دستوپنجه نرم میکنند، پرخاشگری کودکان است. اگر به این مشکل به موقع رسیدگی نشود، روزهای پرمشقتی را برای پدران، مادران و اولیای مدرسه کودک میتواند رقم بزند. از اینرو در این مقاله از مجموعه تخصصی آزنیک، با عنوان بازی درمانی کودکان پرخاشگر با بررسی تاثیر و مزایای آن بر کودک به بیان نقش و اهمیت آن میپردازیم.
به هرگونه روش درمانی که در آن از بازی برای برطرف کردن و کم شدن مشکلات رفتاری و اختلالات روانشناسی استفاده شود، بازی درمانی میگویند. کودکان اغلب نمیتوانند بهراحتی احساسات خود را بهطور مستقیم بروز دهند. حتی ممکن است خودشان نیز از وجود برخی احساسات آگاه نباشند. اما هنگام بازی بسیاری از این احساسات آزاد میشوند و هیجانات مخفی درونی کودکان برونریزی میشود.
از طریق بازی درمانی، مشاور یا رواندرمانگر استرسها و آشفتگیهای کودک را کشف کرده و به دنبال راه درمان آن میباشد.
مشکلات و اختلالات متعددی که مرتبط با احساسات کودک در مواجهه با محیط و افراد پیرامون آنها است با بازی درمانی قابل حل میباشند. مشکلاتی از قبیل پرخاشگری، افسردگی، ترس، اضطراب، اختلالات رفتاری و غیره را میتوان با این روش بهطور موثر درمان کرد.
برای اینکه به روشهای درمانی کودک پرخاشگر دست یابیم، بهتر است ابتدا بدانیم که علت پرخاشگری کودک چیست. همه ما انسانها گاهی خسته و عصبانی و درمانده میشویم و به رفتارهای پرخاشگرانه روی میآوریم. کودکان نیز از این مسئله مستثنا نیستند. اما اگر این واکنشهای خشم از حد طبیعی خارج شود و باعث آسیب زدن به خود کودک و اطرافیان او شود باید به دنبال راه چاره بود.
خردسالان پیش از صحبت کردن و تا زمانی که بتوانند خواستههایشان را صریح و قاطع بیان کنند، از ابزارهایی چون جیغ و داد زدن، کوبیدن پا به زمین، پرت کردن اشیاء و حتی آسیب زدن فیزیکی به خود استفاده میکنند. این رفتارها به مرور با مستقلتر شدن و رشد مهارتهای کلامی کودک کاهش مییابد.
چه در مرحله خردسالی و چه در مراحل بالاتر کودکی، علت خشم میتواند متفاوت باشد. گاهی کودک خسته و گرسنه است، گاهی ممکن است از مسئلهای ناراحت و عصبانی باشد و یا امکان دارد از خشونت برای رسیدن به خواسته خود استفاده کند.
در همه این موارد لازم است که به رفتارها و دلایل آن دقت شود تا بتوان از ابزارهای مناسب برای کاهش خشم کودک استفاده کرد.
بازی درمانی کودکان پرخاشگر بسیار میتواند در کاهش خشم آنان کمک کنده باشد. اگر بخواهیم از نقش مؤثر بازی درمانی برای رفع پرخاشگری کودکان سخن بگوییم باید به این موارد اشاره کنیم:
- با بازی درمانی، کودک میتواند به خوبی احساسات درونی خود را بیان کند.
- ارتباط او با دیگران و با والدین بهتر میشود، به آنها بیشتر اعتماد میکند و راحتتر دوست میشود.
- یاد میگیرد که شادی، ناراحتی و عصبانیت خود را به اطرافیان نشان دهد.
- کودک میآموزد که نباید با هر چیز کوچک و بزرگی به راحتی عصبانی شد و پرخاش کرد.
- بازی درمانی برای کودک پرخاشگر، به او در انجام مستقل کارهای روزانه و شخصی خود کمک میکند.
در مواقعی که کودک عصبانی است و قشقرق بهراه میاندازد، کنترل احساسات والدین نیز کار سخت و دشواری میشود، اما بهتر است که والدین خونسردی خود را حفظ کنند و سعی کنند عصبانی نشوند. هر چه والدین آرامتر و با طمانینهتر برخورد کنند، خشم کودک نیز راحتتر فروکش میکند.
پس از آن کشف علت خشم کودک اهمیت دارد. به رفتارهای کودک به دقت توجه کنید تا دلیل خشم او را بفهمید. چنانچه میتوانید، روشهای مختلف بازی درمانی کودکان پرخاشگر را یاد بگیرید و در جای مناسب از آنها استفاده کنید. درغیراینصورت حتما برای کاهش رفتارهای پرخاشگرانه کودک خود به روانشناس با تجربهای مراجعه کنید که بتواند با استفاده از بازی درمانی به کودک شما در بهبود رفتارهای ناهنجار کمک کند یا روشهای بازی درمانی برای کودکان پرخاشگر را یاد بگیرید و در منزل او را سرگرم و آرام کنید. در ادامه به بیان چند مورد میپردازیم.
در اینجا میخواهیم تعدادی از بازیهایی را که میتوانند در بهبود رفتارهای خشن و نامناسب کودکان موثر باشند را به شما معرفی کنیم.
1. نقاشی کشیدن: از کودک بخواهید دلایل ناراحتی و خشم خود را روی کاغذ یا مقوای بزرگی که برای او روی دیوار نصب کردهاید، بکشد. بعد از او بخواهید در مورد آنها صحبت کند. شناخت این احساسات میتواند در کاهش خشم او موثر باشد.
2. بازیهای تنفسی: از انواع بازیهایی که باعث میشود کودک راههای تنفس عمیق را یاد بگیرد استفاده کنید. باد کردن بادکنک، انجام دم و بازدم عمیق با روشهایی مثل بازی با عروسکی که روی شکم او میگذارید و غیره.
3. اجرای نمایش: قصهای در مورد خشم برای او بگویید و بخواهید خودش یا با استفاده از یک عروسک نقش فرد خشمگین را بازی کند. بیرون ریختن خشم در اجرای نمایش باعث کاهش خشم او در فضای واقعی نیز میشود.
4. خرابکاری: به کودک این فرصت را بدهید که با ابزارهای ایمن و دورریز کارهای مخربی را انجام دهد که معمولا از آنها منع میشود. پاره کردن کاغذ باطله و روزنامه، خط خطی کردن، پرتاب کردن اشیاء بیخطر به بالا و بازیهایی از این دست میتوانند نقش موثری در کنترل خشم کودک داشته باشند.
5. خمیر و گِلبازی: بسیاری از انرژیها و هیجانات کودکان میتواند در ورز دادن و شکل دادن به خمیر و گل تخلیه شود. پس این ابزار ساده وسیله مناسبی برای بازی درمانی کودکان پرخاشگر در دسترس شما قرار میدهد.
اگر از انواع و اقسام شیوهها برای آرام کردن کودک خود استفاده کردهاید اما موفق نشدهاید، بازی درمانی را امتحان کنید. بازی درمانی برای کودکان لجباز و پرخاشگر نقش موثری در کاهش بروز رفتارهای هنجارشکنانه آنها خواهد داشت.
برای همکاری با ما کلیک کنید