اولین نشست از مجموعه نشست‌های تخصصی «ایرانِ ادبیات» با موضوع «سرزمین در نقشه ادبیات کودک و نوجوان» و با حضور جعفر ابراهیمی، اسدالله شعبانی و محبوبه اسپیدکار به دبیری نگین صدری‌زاده در سرای اهل قلم برگزار شد.
عدالت؛ پیام اصلی تشیع برای کودکان
در ابتدای این نشست، اسدالله شعبانی با یادآوری خاطراتی از دوران کودکی و جنگ ایران و عراق گفت: «کتابی منتشر کردیم که در آن، بچه‌ها خاطرات‌شان از جنگ را نوشته بودند؛ خاطراتی که در دل خود، هم تلخی داشت و هم امید، و از لبخندهایی می‌گفت که زیر آوارها مدفون شده بود.»
او درباره مفهوم وطن در ادبیات کودک توضیح داد: «برای کودکان، وطن مفهومی آشنا نیست و بیشتر به آغوش مادر شبیه است؛ جایی که امنیت، عشق و دلبستگی معنا پیدا می‌کند. وظیفه ماست که این مفهوم را برای بچه‌ها توضیح دهیم و هویت فرهنگی، تاریخی و اجتماعی را به آن‌ها یادآوری کنیم تا در برابر آسیب‌ها مصون بمانند.»
شعبانی ادامه داد: «شاهنامه، عشق به وطن و مفهوم عشق را باید از کودکی به نسل جدید آموخت تا از آسیب‌های اجتماعی دور بمانند. ما باید بپذیریم که ایران سرای همه اقوام است و کودکان را با ارزش‌هایی چون عدالت، دموکراسی، پرهیز از تبعیض و حقوق برابر آشنا کنیم.»
او افزود: «صلح، دوستی و عشق به وطن را باید به شکل‌های مختلف به کودکان آموزش داد تا هیچ بیگانه‌ای نتواند میان مردم ایران جدایی بیندازد. اگر امروز ابتذال در جامعه دیده می‌شود، دلیلش نبود آموزش درست است. جامعه زنده است و باید قوانینش بر اساس تجربه زندگی تغییر کند تا امنیت و عدالت برقرار شود.»
شعبانی در پایان تأکید کرد: «پیام اصلی تشیع، عدالت است و باید برای بچه‌ها نمادهای ملی، دینی و میهنی خلق کنیم که در زندگی‌شان تأثیرگذار باشد. اگر خودمان الگوی خوبی نباشیم، حتی بازآفرینی فردوسی هم نتیجه‌ای نخواهد داشت. باید عشق، راستی و عدالت را به کودکان جهان آموزش دهیم.»
ادبیات کهن؛ الهام‌بخش شعر کودک معاصر
جعفر ابراهیمی در ادامه نشست گفت: «پرسش درباره چگونگی بیان مفهوم سرزمین در ادبیات، ساده به‌نظر می‌رسد اما پاسخ پیچیده‌ای دارد. ما پس از انقلاب بدون استاد، کار را با آزمون و خطا شروع کردیم و مفهومی که از وطن داشتیم همان زمان به کودکان منتقل می‌کردیم؛ اما امروز نگاه‌ها تغییر کرده است.»
او توضیح داد: «کودکان همه دوران‌ها و کشورها در احساسات شبیه‌اند. وطن از خانه آغاز می‌شود، بعد به محله، شهر و در نهایت به ایران می‌رسد. اگر عشق به خانواده در شعر پرورش پیدا کند، بذر وطن‌دوستی کاشته می‌شود.»
این نویسنده با اشاره به جایگاه ادبیات کهن در تبیین وطن‌دوستی گفت: «هر کشور به سرمایه‌های ادبی‌اش افتخار می‌کند. وقتی از روسیه صحبت می‌کنیم، داستایوفسکی یادمان می‌آید؛ ایران هم با حافظ و سعدی شناخته می‌شود. ادبیات کهن در شکل‌گیری هویت ملی کودکان بسیار تأثیرگذار است.»
او تأکید کرد: «معرفی شاعران و نویسندگان بزرگ به کودکان و الهام گرفتن از آثار آن‌ها، راهی برای خلق ادبیات تازه و متناسب با نسل امروز است. این آشنایی باید از کودکی و متناسب با سن کودک انجام شود.»
تعلق و امنیت؛ بنیان مفهوم وطن در ذهن کودک
محبوبه اسپیدکار نیز در این نشست با رویکرد روان‌شناسی گفت: «مفهوم وطن از لحظه تولد تا دوسالگی با آغوش مادر تعریف می‌شود و در همین دو حس تعلق و امنیت خلاصه می‌شود.»
او ادامه داد: «کودک از دو تا هفت‌سالگی می‌آموزد که مکان‌هایی مانند خانه نیز امن هستند. کسانی که در بزرگسالی پیوند عمیقی با وطن ندارند، در کودکی این حس امنیت را تجربه نکرده‌اند.»
اسپیدکار با اشاره به جابه‌جایی‌های زیاد خانواده‌های امروزی گفت: «این جابه‌جایی‌ها پیوند کودک با سرزمین را کمرنگ می‌کند و اینجاست که ادبیات می‌تواند این خلأ را جبران کند.»
او تأکید کرد: «اگر کودکان با محله و شهر خود آشنا شوند، در آینده درک عمیق‌تری از وطن خواهند داشت. والدین وظیفه دارند تجربه‌های خود را به نسل جدید منتقل کنند تا مشکلات گذشته تکرار نشود.»
اسپیدکار در پایان گفت: «مفهوم وطن باید از درون شکل بگیرد، نه تحت تأثیر فضای مجازی. عشق به وطن در سطحی بالاتر به عشق به انسان پیوند می‌خورد و کسی که این مفهوم را گسترش می‌دهد، باید خودش به ارزش‌های انسانی پایبند باشد.»
پایان//
آخرین اخبار