آزنیک گزارش می‌دهد

ساخت «زال و رودابه» بدون حمایت‌های دولتی/ بازخوانی حماسه شاهنامه در قالب انیمیشن

انیمیشن «زال و رودابه»، اثر جدید محمدعلی سجادی، کارگردان شناخته‌شده سینمای انیمیشن ایران، به چهل و سومین جشنواره فیلم فجر راه یافت. سجادی که ساخت این پروژه را از بهار ۱۴۰۲ آغاز کرده، از دلایل انتخاب داستان «شاهنامه» و چالش‌های ساخت این انیمیشن به صورت فردی سخن گفت.

شما در چهل و سومین جشنواره فیلم فجر حضور دارید. می‌توانید بگویید که ساخت انیمیشن «زال و رودابه» از چه زمانی آغاز شد؟

بله، ساخت این انیمیشن را از بهار سال ۱۴۰۲ آغاز کردم. این پروژه با ایده‌ای که داشتم، به مرور شکل گرفت و به مرحله تولید رسید.

چرا داستان «زال و رودابه» از شاهنامه را برای این انیمیشن انتخاب کردید؟

این داستان به دلیل زیبایی و جذابیت آن و همچنین اهمیت فرهنگی شاهنامه برای من جذاب بود. داستان «زال و رودابه» یکی از برجسته‌ترین آثار شاهنامه است که به خوبی از تخیل، اسطوره و حماسه استفاده می‌کند. این داستان به نوعی به ما یادآوری می‌کند که باید فراتر از یک‌سویه‌نگری حرکت کنیم و جهان را به‌عنوان حاصل آمیزش پدیده‌ها ببینیم.

این انیمیشن برای چه رده سنی مناسب است؟

این انیمیشن برای تمام گروه‌های سنی مناسب است. داستان «زال و رودابه» به گونه‌ای است که مخاطب‌های مختلف، از کودکان تا بزرگ‌ترها، می‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند. هرکسی که به شاهنامه علاقه‌مند باشد، می‌تواند از این نقاشی متحرک لذت ببرد و با این داستان آشنا شود.

 درباره کم‌توجهی سینما به داستان‌های شاهنامه چه نظری دارید؟

متأسفانه در سینمای ما توجه کافی به شاهنامه نشده است. منابع تصویری بسیار کمی درباره این متن کهن داریم. اگرچه در بخش نوشتاری دستاوردهایی قابل توجهی داشته‌ایم، اما در عمل کارهای زیادی برای معرفی آن به نسل‌های جدید انجام نمی‌شود. به‌ویژه که اگر اثری هم ساخته شود، معمولاً با حمایت‌های خاصی صورت می‌گیرد که هدف خاص خود را دنبال می‌کند.

چرا شناخت صحیح از شاهنامه اهمیت دارد؟

عدم شناخت کافی از شاهنامه موجب برداشت‌های نادرست و ابهاماتی در مورد آن می‌شود. بسیاری از افراد به دلیل اطلاعات اندک، شاهنامه را طبق تفکرات و دیدگاه‌های خود تفسیر می‌کنند. اگر ما شاهنامه را به درستی مطالعه کنیم، می‌توانیم قضاوت‌های بهتری داشته باشیم. این موضوع در مورد داستان «زال و رودابه» هم صادق است.

در مورد اسطوره‌سازی در سینمای جهان نظر شما چیست؟

در سینمای جهان حتی جایی که اسطوره ندارند، مشغول اسطوره‌سازی هستند. در حالی که ما که اسطوره‌های فراوانی داریم، به آن‌ها توجه نمی‌کنیم. این نشان می‌دهد که سیاست‌های ایدئولوژیک باعث شده است فرهنگ به دو دسته تقسیم شود و به‌جای تمرکز بر تمامی وجوه فرهنگی، بیشتر بر روی تفکرات خاص متمرکز شویم. من شخصاً به تقسیم‌بندی‌های عرب و عجم اعتقادی ندارم، چراکه خود شاهنامه هم به این موضوعات بی‌توجه است و بیشتر به یک سرشت بشری اشاره دارد.

درباره ساخت انیمیشن «زال و رودابه» به صورت انفرادی توضیح دهید. آیا از حمایت خاصی برخوردار بودید؟

من بخش تصویری این انیمیشن را به صورت تک‌نفره انجام دادم. متأسفانه هیچ حمایتی از هیچ نهاد یا سازمانی دریافت نکردم. این پروژه از فیلم «بستور» (۱۳۹۹) آغاز شد و به عنوان یک پروژه فردی برای آزمون خودم وارد آن شدم. در حقیقت، هیچ حمایتی از داخل یا خارج نداشتم، مگر شاید برای سوگواری‌ام!

آیا شما مشکلی با این وضعیت حمایت‌ها دارید؟

من هیچ‌گونه خرده‌ای نسبت به تقویت بخش صنعت انیمیشن در ایران ندارم و خوشحالم که این بخش در حال رشد است. اما اینکه این حمایت‌ها فقط به سمت یک سری افراد خاص هدایت می‌شود، غم‌انگیز است. من باید با فیلم‌هایی رقابت کنم که با بودجه‌های کلان و تیم‌های بزرگ ساخته شده‌اند، در حالی که انیمیشن «زال و رودابه» یک کار خلاقانه فردی است.

پایان//