آمارهای تازه؛ مصرف سیگار و قلیان در نوجوانی
به گزارش پایگاه تحلیلی خبری آزنیک، بر پایه «پیمایش ملی سلامت نوجوانان و جوانان» که در سال ۱۴۰۳ توسط معاونت بهداشت وزارت بهداشت منتشر شده، حدود ۱۸.۳ درصد از نوجوانان پسر و ۸.۷ درصد از دختران نوجوان در سنین ۱۳ تا ۱۸ سال، تجربه مصرف حداقل یک بار سیگار یا قلیان را داشته‌اند. از این میان، ۵.۲ درصد از نوجوانان مصرف‌کننده‌ی دائمی سیگار یا قلیان محسوب می‌شوند.
به گفته‌ی دکتر نسرین مشایخی، کارشناس ارشد آموزش سلامت، «در چند سال اخیر با رشد استفاده از سیگارهای الکترونیکی، پدیده‌ی سیگار کشیدن دیگر مختص پسران نیست. دختران نیز با انگیزه‌های مختلف از جمله فشار همسالان، حس کنجکاوی و حتی الگوبرداری از شخصیت‌های مجازی، وارد این چرخه شده‌اند.»
در پارک‌ها، سفره‌خانه‌ها، پشت‌بام‌ها و حتی خانه‌های شخصی، قلیان به سرگرمی رایج بخشی از نوجوانان تبدیل شده است. در مناطقی مانند اهواز، رشت، شیراز و کرمانشاه، قلیان‌سراهایی که به نوجوانان خدمات می‌دهند، روز به روز افزایش می‌یابند. گزارش میدانی خبرنگار ما در چند قهوه‌خانه تهران حاکی است که نوجوانان با لباس فرم مدرسه، پس از ساعات درسی به این اماکن مراجعه کرده و بدون هیچ مانعی قلیان سفارش می‌دهند.
«حامد»، دانش‌آموز ۱۷ ساله در منطقه ۸ تهران، می‌گوید:«اول فقط تفریحی بود. بعدش عادت شد. الان روزی یک بار می‌زنم. خانواده‌ام نمی‌دونن، چون فکر می‌کنن قلیان ضررش کمتر از سیگاره.»
یکی از عوامل پنهان اما مؤثر در گرایش نوجوانان به دخانیات، تبلیغات غیرمستقیم و الگوسازی در شبکه‌های اجتماعی است. در بسیاری از کلیپ‌های وایرال‌شده در پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام، تیک‌تاک و یوتیوب، نوجوانان رفتارهایی مانند سیگار کشیدن را نوعی «کلاس اجتماعی» یا «سبک زندگی آزاد» تلقی می‌کنند. متأسفانه، اغلب این محتواها بدون محدودیت سنی در دسترس نوجوانان قرار دارد.
طبق ماده ۸ قانون جامع کنترل و مبارزه با دخانیات (مصوب ۱۳۸۵)، فروش دخانیات به افراد زیر ۱۸ سال ممنوع است. با این حال، در سطح اجرا، هیچ سازوکار مؤثری برای نظارت دقیق بر فروشندگان و مراکز عرضه وجود ندارد.
دکتر مهرداد کاظمی، متخصص سلامت عمومی، می‌گوید:«ممنوعیت صرف کافی نیست. تا زمانی‌که فروشنده‌ها بدون مجازات به کودکان و نوجوانان سیگار می‌فروشند، و قهوه‌خانه‌ها مشتریان نوجوان را جذب می‌کنند، نمی‌توان انتظار کاهش مصرف داشت.»
روان‌شناسان هشدار می‌دهند که شروع مصرف دخانیات در نوجوانی، احتمال وابستگی شدید در بزرگسالی را تا ۴ برابر افزایش می‌دهد. افزون بر این، افت تحصیلی، افزایش رفتارهای پرخطر، ضعف در تنظیم هیجانات و حتی گرایش به سایر انواع مواد مخدر، از جمله پیامدهای جدی مصرف دخانیات در سنین پایین است.
مطالعات سازمان جهانی بهداشت نیز نشان می‌دهد که نوجوانانی که در سن زیر ۱۵ سال مصرف سیگار را آغاز می‌کنند، تا دو برابر بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی و ریوی در آینده هستند.
بسیاری از کارشناسان معتقدند نقش پیشگیرانه خانواده و آموزش‌وپرورش بیش از قوانین رسمی اهمیت دارد. کودکانی که در خانواده‌های بی‌توجه یا دچار ناهماهنگی تربیتی رشد می‌کنند، بیش از دیگران در معرض خطرند.
مدیر یک دبیرستان دخترانه در مشهد که نخواست نامش فاش شود، گفت: «در طول سال تحصیلی گذشته، ۶ مورد گزارش سیگار کشیدن در مدرسه داشتیم. وقتی با والدین تماس گرفتیم، اغلب انکار کردند یا گفتند “بچه‌ست، عیبی نداره!” این نگران‌کننده‌تر از خودِ سیگار کشیدنه.»
در شرایطی که فضای فرهنگی و مجازی، نوجوانان را با تهدیدهای متعددی مواجه کرده، غفلت از بحران دخانیات می‌تواند هزینه‌های سنگینی برای جامعه آینده ایران به همراه داشته باشد. این مسئله، نیازمند سیاست‌گذاری جامع، اجرای دقیق قوانین، و مهم‌تر از همه، آگاهی و مشارکت خانواده‌ها و مدارس است. امروز اگر نتوانیم سیگار را از دست کودک بگیریم، فردا شاید نتوانیم مواد مخدر را از ذهنش پاک کنیم.
پایان//
آخرین اخبار
بازیستان؛ همرسان زنجیره ارزش در زیست‌بوم بازی و اسباب‌بازی ایران
مراسم رونمایی رسمی از مجموعه...
1404-03-07
نوجوانان در معرض دخانیات؛ قانون هست، نظارت نیست!
«پیمایش ملی سلامت نوجوانان و...
1404-03-06
آموزش هویت ملی به کودکان؛ ضرورتی از دبستان تا آینده
در دنیای معاصر، آموزش هویت ملی...
1404-03-06
افتتاح خانه امید شرق انجمن اتیسم ایران با مشارکت مجتمع دارویی هلال احمر
در مراسمی رسمی و با حضور جمعی...
1404-03-05
از بازیافت تا زندگی؛ اهدای ۱۰۶۰ ویلچر توسط گروه نیکبان زمین سبز
گروه مردم‌نهاد «نیکبان زمین سب...
1404-03-05