تثبیت دهانی کودک؛ از شیر گرفتن اصولی نوزاد چه اهمیتی برای زندگی آینده او دارد؟

برقراری ارتباط نوزاد با دنیای اطراف تنها از طریق دهان انجام می‌شود. نوزاد در روزهای ابتدایی زندگی به مکیدن سینه مادر علاقه دارد و با استفاده از آن، تحریک دهانی خود را ارضا می‌کند. حال از شیر گرفتن اصولی نوزاد بر روی زندگی در نوجوانی، جوانی و بزرگسالی بسیار تاثیر‌گذار خواهد بود. تثبیت دهانی کودک یکی از عواقب از شیر گرفتن غیراصولی محسوب می‌شود. مرحله دهانی به عنوان اولین مرحله رشد روانی کودکان مطرح می‌شود که در بازه سنی صفر تا 2 سال اتفاق می‌افتد. کودکان در این مرحله از زندگی تلاش می‌کنند تا از طریق دهان با محیط اطراف ارتباط برقرار کرده و آن را کشف کنند. در واقع ارتباط دهانی سبب رسیدن به لذت و آرامش کودکان می‌شود؛ بنابراین چنانچه تثبیت دهانی کودک به صورت صحیح و اصولی انجام نشود، سبب مشکلاتی از قبیل اضطراب، پرخاشگری، ناخن جویدن، سیگار کشیدن و ... در زندگی آینده او خواهد شد.

 در اینجا تلاش خواهیم کرد تا اطلاعات کامل و جامعی در ارتباط با از شیر گرفتن اصولی، مشکلات کودکان در دوران پساشیردهی و مشکلات تثبیت دهانی کودک در اختیارتان قرار دهیم؛ بنابراین توصیه می‌کنیم تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) توصیه کرده است که نوزادان تا 6 ماه اول زندگی فقط از شیر مادر تغذیه شوند و از 6 ماهگی به بعد، خوردن غذاهای جامد را آغاز کنند. اگرچه شیردهی از 6 ماهگی به بعد فوایدی زیادی چون محافظت از عفونت، هضم اولیه غذاهای جامد و تامین مواد مغذی مورد نیاز کودک را به همراه خواهد داشت اما بسیاری از والدین این سوال را در ذهن دارند که از شیر گرفتن اصولی چگونه است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که دو روش برای از شیر گرفتن بچه وجود دارد که به شرح زیر هستند:

1-    از شیر گرفتن تدریجی بچه    

در حالت طبیعی شیردهی به کودک باید طی چند هفته یا حتی چند ماه قطع شود؛ زیرا با کاهش تدریجی دفعات شیردهی، میزان شیر هم به تدریج کاهش می‌یابد. در این روش مادر، می‌تواند در مسیر تدریجی از سایر مواد جامد و مایعات استفاده کرده و بدون استرس از شیر گرفتن بچه را انجام دهد.  

2-    از شیر گرفتن سریع بچه (روش بوقلمون سرد)

گاهی مواقع به دلایلی چون بیماری نوزاد یا مادر، طولانی کردن روند از شیر گرفتن کودک امکان‌پذیر نخواهد بود و برای جلوگیری از عفونت، ورم پستان مادر یا سوء تغذیه نوزاد باید از روش بوقلمون سرد یا از شیر گرفتن سریع بچه بهره برد اما ترجیحا پیشنهاد می‌شود که از این روش برای قطع شیردهی استفاده نشود. 

تثبیت دهانی به حالت روانی‌- جنسی اطلاق می‌شود که بر روی شکل‌گیری شخصیت هر فرد تاثیرگذار خواهد بود. نوزاد از تحریک دهانی از طریق مکیدن و مزه کردن لذت می‌برد و به آرامش می‌رسد؛ بنابراین اگر در زمان مناسب این وابستگی به پرستار (مادر) در نوزاد حل نشود، مشکلاتی را در بزرگسالانی به‌وجود خواهد آورد. تثبیت دهانی کودک به دلایلی چون نادیده گرفته شدن و تغذیه ناکافی (‌عدم تحریک دهان) یا تحریک بیش از حد دهان اتفاق می‌افتد که بر روی ویژگی‌های شخصیتی و تمایلات رفتاری در بزرگسالی تاثیر‌گذار خواهند بود. حال تثبیت دهانی نوزاد یکی از عواقب از شیر گرفتن غیراصولی محسوب می‌شود که عنوان علت نگرانی کودکان در دوران بزرگسالی شناخته می‌شود؛ از این‌رو بهتر است از یک روانشناس بالینی در این زمینه کمک و مشاوره دریافت کرد.

همانطور که اشاره شد، چنانچه نیازهای دهانی نوزاد در بازه سنی مشخص بیش از حد یا کمتر از حد ارضا شود، مرحله تثبیت شکل می‌گیرد و ممکن است به علت نگرانی کودکان در دوران بزرگسالی منجر شود و مشکلات مختلفی برای او به‌وجود آورد. از عوارض و مشکلات تثبیت دهانی کودک، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

·        وابستگی بیش از حد به دیگران

·        سوء مصرف الکل و دخانیات

·        پرخوری

·        پیکا (خوردن مواد غیر غذایی چون کاغذ، یخ، خاک، نشاسته ذرت و ...)

·        صحبت همراه با نیش و کنایه با دیگران

·        عدم کنترل اضطراب کودک

·        ناخن جویدن در دوره‌های سنی مختلف

به‌طور کلی در نظریه روانکاری، مسائل مرتبط با رشد در مرحله دهانی به بسیاری از رفتارهای بیان شده منجر خواهند شد؛ بنابراین توجه به تثبیت دهانی کودک، می‌تواند سبب کنترل اضطراب کودک شده و از بسیاری مشکلات دیگر پیشگیری کند.

بسیاری از والدین این دغدغه را دارند تا به هر روشی از تثبیت دهانی نوزاد جلوگیری کنند؛ از این‌رو در مشاوره با روانشناس بالینی این سوال را دارند که چگونه از تثبیت دهانی و عوارض آن در امان بمانیم؟! دو روش زیر راهکار این پرسش مهم و حیاتی خواهند بود که به شرح زیر هستند:

1-    قطع کردن شیردهی به فرزند بعد از چهارده ماهگی برای جلوگیری از وابستگی و القای آسایش و حس اعتماد

2-    استفاده از پستانک برای جلوگیری از مکیدن انگشت شست

بدون تردید از شیر گرفتن نوزاد یکی از مهمترین مراحل رشد محسوب می‌شود که بر روی زندگی آینده کودک تاثیرگذار خواهد بود. تثبیت دهانی به عنوان یکی از عوارض از شیر گرفتن غیراصولی ممکن است مشکلات گوناگونی چون پرخاشگری، استرس و اضطراب، سیگار کشیدن و ... را در بزرگسالی به‌وجود آورد؛ بنابراین والدین باید به این مسئله به صورت جدی توجه داشته باشند.